Glokom

GLOKOM NEDİR ?

Glokom; Göz Tansiyonu Hastalığı görüntüleri beyne taşıyan göz sinirinin hasarına yol açan sinsi bir hastalıktır. Sarı Nokta Hastalığı'ndan sonra en sık  körlüğe yol açan ikinci nedendir. Hastalık ileri seviyelere gelinceye kadar belirti vermeyebilir. Düzenli göz kontrolune gidenlerde tesadüfen ortaya çıkar. Bu nedenle Glokom'a görmenin sessiz hırsızı denir. Bunları dikkate alarak özellikle risk gurubunda iseniz her yıl göz muayenesi yaptırmanızda yarar vardır.

Glokom hastalığında genellikle göz tansiyonu yüksektir. Ancak görme sinirinin dolaşımının bozulduğu durumlarda (yüksek miyop, Diabet gibi) bazen göz siniri basınca daha duyarlıdır ve göz tansiyonu yükselmeden göz siniri harabiyati gelişebilir. Buna Normal Tansiyonlu Glokom da denir.

GLOKOMUN TİPLERİ

Gözümüzün içinde devamlı sirkülasyon halinde bir sıvı dinamiği vardır. Hümor Akoz (Göz sıvısı) üretildikten sonra arkadan öne geçer ve kornea ile skleranın birleştiği yerde bulunan açıdan gözü terk eder. Sıvı üretimi fazla veya dışa boşalımda engel varsa göziçi basıncı yani göz tansiyonu yükselir.

Glokom genellikle  Açık Açılı ve Kapalı Açılı glokom olmak üzere 2 ana kategoride sınıflandırılır.

Eğer göziçi sıvısı gözün açısına kadar gelebiliyorsa bu açık açılıdır. Ancak sıvının boşalımını engelleyen bir durum varsa buna Kapalı Açılı Glokom denir.

AÇIK AÇILI GLOKOMLAR

1- Primer Açık Açılı Glokom: En sık görülen tipidir. Genellikle belirti vermez. Perifer görmede daralma, bakılan yerde siyah gölgeler görme gibi belirtileri olabilir. İleri safhada ise tünel görüş vardır yani hastanın görmesi çok dardır. Glokomda görme kaybı geri dönmez. Bu nedenle erken tanı ve tedavi önemlidir. Diğer Açık Açılı Glokom tipleri, Pigmenter Glokom, Pseudoeksfoliyasyon Glokomu, Sekonder (ikincil) Glokomlar ve Konjenital (Doğumsal) Glokom olarak sayılabilir.

2- Pigmenter Glokom: 30-40'lı yaşlarda daha çok erkeklerde görülen nadir bir glokom tipidir. Gözün gevşek irisinde (renkli kısım) kopan pigment açıda birikir, buna inflamatuar yanıt oluşur ve sıvı boşaltımı engellenir. Belirti vermese de  özellikle egzersizden sonra hafif ağrı ve bulanık görmeye yol açabilir.

3- Sekonder Glokom: Göz yaralanması, geçirilmiş göz enfeksiyonu (üveit, iridosiklit gibi) , gözde büyüyen tümör ve katarakta bağlı ikincil olarak glokom gelişmesine sekonder glokom denir. Burada önce glokoma yol açan neden tedavi edilir.

4-Konjenital Glokom: Doğumsal olan bu problem olguların %80'inde 1 yaş civarında farkedilir. Korneada bulanıklık, gözde beyaz leke, göz bebeğinde ve gözde öne doğru büyüme görülür. Erkek çocuklarda kızlardan daha sık rastlanır.

KAPALI AÇILI GLOKOMLAR

1-Akut Açı Kapanması Glokomu:Dar açılı Glokom da denir. Hipermetrop gözler, küçük gözlerde göz açısı dardır. Gözbebeği büyüdüğü zaman açı tamamen kapanır ve sıvı dışa akımı durur. Bu acil müdahale gerektiren bir durumdur.

Şiddetli Başağrısı

Gözde ağrı

Bulantı-kusma

Bulanık görme

Işık etrafında halkalar görme

Kırmızı göz şikayetleri ile hastalar başvuru yapar.

2- Kronik Dar Açılı Glokom: Dar açılı gözlerde glokomun yavaş gelişmesi, göz tansiyonunda dalgalanmalarla seyreder. Görme kaybı gittikçe artar.

GLOKOMDA RİSK FAKTÖRLERİ

Göz Tansiyonu yüksek

35 yaş üstü

Ailede glokom hikayesi (genetik geçiş)

Diabet, Kalp Hastalığı, Hipertansiyon, Anemi

 Yüksek Hipermetropi

Yüksek miyopi

Göz yaralanmasına bağlı göz ameliyatı geçirme

Erken yaşta östrojen eksikliği

Kortizonlu damla ve ilaçların uzun süre kullanımı

Glokom Nasıl Teşhis Edilir?

Göz tansiyonunu ölçmek için tonometre dediğimiz alet kullanılır. Bunun değişik tipleri vardır ve ölçme prensipleri farklıdır. Ya göz damla ile uyuşturulduktan sonra, göz dokundurulan bir uçla (aplanasyon, Pascal, Kontakt pnömotonometre) ölçülür  ya da göze dokunmadan hava göndererek (Pnömotonometre) ile ölçülür. Normal göziçi basıncı 10-20 mmHg arasında olmalıdır. Göz tansiyonu 30 mmHg olan bir gözde görme kaybı riski 15 mmHg olan bir gözden 40 kat fazladır. Bu nedenle göz damlaları ile göz tansiyonu düşük tutulmaya çalışılır.

Kornea kalınlığı fazla olan gözlerde göz tansiyonu normalden yüksek bulunabilir. İnce kornealarda ise tonometre ile normal ölçülen göz tansiyonu gerçekte daha yüksek olabilir. Özellikle refraktif cerrahi, lazer tedavisi olan gözlerde doktorun bunu bilmesi ve gözönünde bulundurması gerekir.

Rutin muayene sırasında gözdibi-retina taraması yapılır. Göz siniri incelenir. Göz sinirinin çukurluğu glokomlu gözlerde fazladır. Ancak bazen normal gözlerde de bu çukurluk normalden fazla olabilir buna fizyolojik çukurluk denir.

Normal Göz Siniri                 İleri Glokomda göz siniri

Glokomun tanısında ayrıca bazı yüksek teknolojili  görüntüleme teknikleri yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bunlar:

-Optikal Koherens Tomografi (OCT): OCT, düşük enerjili lazer ışınları kullanılarak gözün retina tabakasının ve görme sinirinin kesit kesit yüksek çözünürlükte taranmasıdır. Radyasyon yaymaz, zararsızdır. Göze dokunmayla birkaç dakikada kolayca uygulanmaktadır.

Göz siniri, retina incelenmesini sağlar. Hem tanı hem de hastalığın seyrini takip için yaygın olarak kullanılan bir metotdur.

 -Görme Alanı Testi: Perifer görmeyi değerlendirmemize yarayan bir testtir. Yine glokomun seviyesi ve hastalığın seyrinin değerlendirilmesi için bellirli aralıklarla tekrarlanan önemli bir testtir.

Bu görme alanında siyah alanlar görme kaybının olduğu bölgeleri göstermektedir.

Gonioskopi: Özel bir lensle muayene sırasında göz açısının incelenmesini sağlayan basit bir tanı yöntemidir. Açının açıklığı, kapalı olması, açıda akımı engelleyen pigment, kanama, damar vs. oluşumlarının görülmesini sağlar.

GLOKOM TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

1- İlaçla Tedavi: Yüksek göz tansiyonunu kontrol altına almak için ilk seçenek göz tansiyonu düşürücü damlalardır. Bazen tek damla yeterli iken 2 hatta 3 farklı damla kullanmak gerekebilir. Damlaların doktorunuzun belirttiği şekilde ve düzgün kullanılması çok önemlidir. Damlaların yetersiz kaldığı durumlarda diğer yöntemlerle tedavi seçenekleri kullanılır.

2-Lazerle Tedavi: Lazer Trabeküloplasti veya Selektif  Lazer Trabeküloplasti açık açılı glokomda açıdaki trabeküler ağda küçük delikler açarak dışa akımı kolaylaştırır. Kolay ve dokuya zarar vermeyen bir işlemdir, damla tedavisine destek amacıyla yapılır. Lazerle tedaviden sonra da ilaç kullanmaya devam etmek gerekebilir. Açılan küçük delikler sonradan kapanıp tedavinin etkinliği zamanla azalabilir.

3- Glokom Ameliyatları: İlaç ve Lazer tedavisine rağmen göz sinirindeki harabiyet ve görme kaybı devam ediyorsa ameliyata karar verilir.

-Trabekülektomi: Glokom ameliyatlarının en eski, en etkili ve en yaygın tercih edilen ameliyat  yöntemidir. Gözün beyaz kısmına, açıdaki dokunun bir kısmı çıkarılarak yol hazırlanır, göziçi sıvısı burdan konjonktiva dediğimiz gözakı zarının altına akar.

Trabekülotomi: Doku çıkarılmadan yine göz akına yol açılmasıdır.

Goniotomi: Daha çok bebek ve çocuklarda özel bir lensle açıdaki dokular gözlenir ve sıvı akımını kolaylaştıracak açıklık sağlanır.

Glokom İmplantları ve Göziçi Stentleri: Göz içi sıvısının boşaltım sistemindeki en yüksek direnç milimetrenin yaklaşık onda biri kadar ince bir bölgede bulunmaktadır. Kalpteki tıkalı damara stent takılması gibi gözde de bu stentler ile tıkalı bölge ‘by-pass’ edilmekte ve sıvı dolaşımı düzeltilmektedir. Bu implantlar silikon, polipropilen, kollajen gibi materyalden yapılmaktadır. Göziçi basıncını fazla düşürme veya yüzeye çok yakın yerleştirilirse kornea dokusunda bozulma gibi riskleri vardır ancak bunlar çok nadir görülen problemlerdir.

Açıda stent                                                   Göziçine Tüp Yerleştirilmesi

İRİDOTOMİ-İRİDEKTOMİ : Dar Açılı Glokomda kullanılan yöntemlerdir.

İridotomi yönteminde irise lazerle küçük bir delik açılarak  irisin engellediği sıvı akışı artırılır.

İridektomi ise ameliyatla göz içine girerek iristen küçük bir parça çıkarılmasıdır.

GLOKOM ÖNLENEBİLİR  Mİ?

Göz Tansiyonunu kontrol altına almak medikal bir süreçtir. Ancak tedaviyi desteklemek amacıyla :

Sağlıklı Beslenme: Omega-3, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve vitaminler  

Spor: Düzenli hafif egzersizler  açık açılı glokomda tansiyonun düşmesine yardımcı olur. Stresin göz tansiyonunu tetiklediği bilinmektedir. Bu nedenle yoga, meditasyon gibi egzersizler önerilir.

Kafein: Aşırı kafeinli içecekler göz tansiyonunu yükseltir.

Uyku: Başınız 20 derece yukarda olacak şekilde yastıkla uyuyun.

Düzgün İlaç Kullanımı: Glokom genellikle belirtisiz olduğundan bazı hastalar ilaç almayı ciddiye almazlar. Halbuki ilaçları düzgün ve zamanında almak çok önemlidir.

Bitkisel Destek: Yaban mersini takviye olarak önerilmektedir.