Kolobom

Kolobom, gözdeki ya da göz çevresindeki normal göz dokusunda doğuştan bir eksiklik olmasıdır.  Optik fissürün yanlış biçimde kapanmasından kaynaklanan anormal göz gelişimi olarak da tanımlanabilir. Ortalama olarak 10000 canlı doğumdan birinde görülür ve görme kaybına neden olabilir. Terimin Latince kökeni 'kısaltılmış, kesilmiş' anlamına gelmektedir.

Kolobom gözün hangi kısmında eksiklik olduğuna bağlı olarak sınıflandırılır. Bu eksiklikler genel olarak uvea (gözün damar tabakası), görme siniri, göz merceği ve gözkapağını etkileyebilir.

Kolobomun nedeni nedir?

Kolobom genellikle çoğu vakada tesadüfen gerçekleşir. Oluşumu için saptanan hiçbir neden yoktur. Buna 'sporadik' denir.

Bazen hastalık ailede gelişir. Buna otozomal dominant kalıtım denir. Göz hekimi, kolobom olan çocuğun bütün yakın akrabalarını muayene edebilir. Bazen kolobom olan çocuğun ebeveynlerinde ya da kardeşlerinde hafif tip kolobom görülebilir. Bu durum doktorun, ailede tekrar kolobom görülme ihtimali olup olmadığını belirlemesine yardımcı olur.

Ender olarak yakın ya da uzak akraba evlilikleri sonucunda da gerçekleşebilir. Buna resesif kalıtım denir.

Reçeteli ilaç, uyuşturucu ya da kimyasal kullanımının koloboma neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur.

Kolobomun görüş üzerindeki etkisi

Kolobomun görüş üzerindeki etkisi, daha çok eksikliğin gözün hangi bölgesinde olduğuna ve bu boşluğun ne kadar büyük olduğuna bağlıdır. Genelde bu boşluk gözün ortasında olur ve gözün önünden arkasına doğru uzanır. Eğer deliğin büyük bölümü kapalı ise, kolobom sadece gözün ön kısmını etkileyebilir. Eğer deliğin büyük kısmı kapanmamışsa, gözün önünün yanı sıra, orta ve arka kısmını da etkileyebilir.

Genellikle kolobom sadece irisi etkiler. Bu türün görüldüğü çocuklarda görüş çoğunlukla iyidir. Gözbebeklerinin şekli bir anahtar deliğine benzeyebilir. Bu, parlak ışığın rahatsız etmesi gibi bazı problemlere neden olabilir, çünkü gözbebeğinin boyutunu ayarlayarak göze giren ışık miktarını sınırlandıran iris işlevini düzgün biçimde gerçekleştirememektedir. Göze fazla ışık girmesi rahatsızlığa ve oluşan görüntünün bozulmasına neden olabilir. Çocuğu güneş ışığından korumak için renkli camlı gözlükler, şapkalar ve araba güneşliği kullanmak gibi önlemler alınabilir.

Eğer kolobom gözün arka kısımlarına kadar ilerliyorsa, özellikle de retinayı da kapsıyor ise görme problemleri daha fazla olabilir. Eğer bu gerçekleşirse merkezi görüş de etkilenebilir. Merkezi görüş, okumak, yazmak, araba kullanmak gibi ayrıntılı işlerin yapılmasını sağlar. Eğer merkezi görüş etkilenmişse, çocuğun görüşünün iyileştirilmesi için uzman desteği alınmalıdır.

Destek hizmetleri sayesinde çocuk ve ona bakan kişiler, görüşün nasıl iyileştirilebileceğini öğrenebilirler. Aile; gelişim, oyun, eğitim ve diğer konularda bilgi alabilir.

Kolobom bir gözü diğerinden daha fazla etkileyebilir, yani gözlerden birinin görüşü diğerine göre daha iyi olabilir.

Kolobom teşhisi nasıl konulur?

Ebeveynler irisin bir kısmının eksik olduğunu fark edebilirler. İris, anahtar deliği ya da kedigözü gibi görünebilir. Ebeveynler çocuğun hareketlerinden de, görüşünde bozulma olup olmadığını anlayabilirler. Bu durumların değerlendirilmesi aile doktoruna başvurulmalıdır. Ayrıca bir göz doktorunun muayenesi ile kolobom teşhisi konulacaktır.

Kolobom tedavisi

Günümüzde kolobomun tedavisi yoktur. Kolobom olan çocuğun ilk yıllarında, hastalığın etkilerinin ve göz sağlığının takip edilmesi için hastanede uzman bakımı alması gerekir. Bu kontrollerin sıklığı çocuğun ihtiyacına göre belirlenecektir. Kolobom olan çocuklarda glokom hastalığı (yüksek göz basıncı) ve retina dekolmanı gelişme riski yüksek olabilir. Her iki hastalığın da tedavisi vardır.

Eğer çocuğunuzun göz sağlığı sabit ise ve komplikasyon gelişmiyor ise, yedi yaşına kadar her altı ayda bir, daha sonra yılda bir kez göz testi yapılması gereklidir. Bu göz testlerini bir ortoptist veya optisyen de yapabilir.

Kolobom olan çocukların gözlük takması gerekebilir. Ancak gözlükler kolobomdan kaynaklanan görme problemlerini düzeltemezler. Ancak gözlük, kolobom sebepli olmayan yakını ya da uzağı görememe sorunlarını düzeltmede kullanılır.

Bazen, daha ileri evrelerde kontak lens kullanımı gerekebilir. Bu, gözbebeğinin anahtar deliği görünümünü yuvarlaklaştırmaya yardımcı olur.

Işık hassasiyetine bağlı olarak, güneş gözlüğü ya da azalan görüşü düzeltebilecek bazı yardımcı araçlar önerilebilir.